راهنمای خرید مادربرد؛ پاسخ به تمام نیازهای سیستم

اگر قصد دارید که یک کامپیوتر شخصی خود را بسازید یا یک کامپیوتر پیش‌ساخته بخرید که در آینده ممکن است بخواهید آن را گسترش دهید یا ارتقا دهید، راهنمای خرید مادربرد به شما یادآوری می‌کند که این قطعه به عنوان پایه‌ای ترین بخش در سیستم شما عمل کرده و بخش بسیار حیاتی از پازل کامپیوتر است. مادربورد بسیاری از قطعات دیگری را که می‌خواهید انتخاب کنید، مشخص می‌کند از این رو بهره بردن از راهنمای خرید مادربرد می‌تواند به داشتن یک تصمیم گیری صحیح و خرید ماردبرد مناسب بی انجامد.

راهنمای جامع خرید مادربرد؛ هر آنچه باید بدانیم

نقش کلیدی که مادربرد در سلامت و عملکرد رایانه شما ایفا می کند نمی تواند اغراق آمیز باشد، اما تنوع قیمت و خرید مادربرد قطعا می تواند در جستجوی شما برای انتخاب بهترین مادربرد، گیج کننده باشد. در این راهنما، کل فرآیند را ابهام می کنیم و به شما می گوییم که برای انتخاب بهترین مادربرد برای نیازهای شما، چه چیزی باید بدانید زیرا با وجود انواع برندهای معتبر تصمیم برای انتخاب خرید مادربرد ایسوس یا خرید مادربرد گیگابایت انتخاب کار دشواری است.

1. مادربرد چیست؟

مادربرد به عنوان یک برد مدار چاپی محوری (PCB) به عنوان یک هاب مرکزی عمل می کند و اجزای مختلف را قادر می سازد تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این قطعه مجموعه ای از اتصالات را برای عناصر ضروری مانند واحد پردازنده (CPU)، کارت گرافیک (GPU)، حافظه و ذخیره سازی ارائه می دهد. اکثر دستگاه‌های مدرن از گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها، انواع لپ تاپ گرفته تا رایانه‌های رومیزی، برای ادغام و هماهنگی اجزا به مادربردها متکی هستند. با این حال، مادربردهایی که معمولا خریداری می شوند، در درجه اول برای رایانه های شخصی رومیزی طراحی شده اند.

مادربرد یک محصول پیچیده است، با پیچیدگی های فنی که ممکن است از محدوده توضیح اولیه فراتر رود. با این حال، مشخصات فنی خاص نقشی حیاتی در تصمیم خرید شما ایفا می‌کنند که در ادامه به جزئیات آن‌ها می‌پردازیم. انتخاب مادربرد مناسب مستلزم اطمینان از برآوردن نیازهای فعلی و آینده شماست. انتخاب مادربردی که کاملاً با نیازهای فعلی رایانه شخصی شما مطابقت داشته باشد، در صورتی که هیچ گونه ارتقاء را پیش بینی نمی کنید، مناسب است. برعکس، اگر امکان توسعه رایانه شخصی شما در آینده وجود داشته باشد، انتخاب مادربردی که بتواند از پیشرفت‌های آینده پشتیبانی کند، برای برآوردن نیازهای در حال تکامل شما بسیار مهم است.

2. پلتفرم های مختلف مادربرد

پیش از انتخاب مادربرد و به عنوان مثال خرید مادربرد ام اس آی یا دیگر برندهای برتر تولید کننده‌ی این قطعه، اولین چیزی که باید در نظر بگیرید انتخاب پردازنده به عنوان هسته کامپیوتر شما می چرخد و به تصمیم گیری برای خرید محصولات بین دو شرکت بزرگ یعنی پردازنده اینتل یا خرید پردازنده AMD می‌شود.

هر دو طیفی از پردازنده‌ها را ارائه می‌کنند که از گزینه‌های سطح ابتدایی مناسب برای کارهایی مانند مرور وب، بهره‌وری و بازی‌های اولیه تا پردازنده‌های با کارایی بالا که قادر به انجام ویرایش فشرده ویدیو و اجرای بازی‌های سخت با نرخ فریم استثنایی هستند، را شامل می‌شود.

اینتل و AMD به طور مداوم خط تولید خود را ارتقا می دهند و این اطلاعات را در معرض تغییرات سریع قرار می دهند. تا زمان نوشتن این راهنمای خرید مادربرد، اینتل پردازنده‌های نسل سیزدهم خود را معرفی کرده است، در حالی که AMD با معماری Zen 5 کار می‌کند و پیش‌بینی می شود که نسل بعدی آن در پاییز 2024 عرضه شود. اینتل با نسل دوازدهم پردازنده های خود، تسلط بر بازار را دوباره به دست آوردند. با این حال، به نظر می‌رسد که معماری آینده پردازنده های ای ام دی توانایی پیشی گرفتن از اینتل را دارد، زیرا طراحی جدید AMD از فرآیند ساخت کوچک‌تری استفاده می‌کند که نویدبخش افزایش بهره‌وری انرژی و کاهش استفاده از فضا است.

پس از تعیین CPU ترجیحی، مرحله بعدی شامل انتخاب یک مادربرد سازگار است که از سوکت و چیپ ست صحیح استفاده می کند. سوکت پردازنده به عنوان رابطی عمل می کند که CPU را به مادربرد ایمن می کند، در حالی که چیپست نشان دهنده ادغام سخت افزار و نرم افزار روی مادربرد است که ارتباط بین اجزای مختلف را تسهیل می کند.

همه چیز به یکی از مهم ترین بخش های یک مادربرد برمی گردد: سوکت CPU. سازندگان تراشه (AMD و Intel) سوکت ها را هر سال یا هر دو نسل یک بار تغییر می دهند که در نهایت باعث ارتقاء سیستم ها می شود، زیرا یک مادربرد برای همیشه فقط به اجرای یک CPU محدود می‌شود.

به عنوان مثال، جدیدترین سوکت ها در حال حاضر AM5 (AMD) و LGA1700 (اینتل) هستند. آنها از نسل پردازنده های Zen 4 (AMD) و Alder Lake و Raptor Lake (Intel) پشتیبانی می کنند. یک CPU قدیمی‌تر، مثلاً Intel Coffee Lake، روی آنها کار نمی‌کند.

به همین دلیل است که اکثر مردم با انتخاب پردازنده و چیپست شروع می کنند. در حالی که رایانه شخصی بدون مادربرد نمی تواند کار کند، این CPU است که عملکرد شما را تعیین می کند. با این حال، شما نمی توانید هر CPU را با هر مادربردی مطابقت دهید، به همین دلیل است که انتخاب CPU انتخابی و سپس رفتن از آنجا معمولا آسان تر است.

بیشتر بخوانید: بهترین مادربرد گیگابایت

3. سوکت‌ها و چیپست‌ های مهم

بیشتر بخوانید: مادربرد مخصوص ماینینگ + راهنمای خرید

4. فاکتور فرم 

جدول زیر شامل چند فرم فاکتور محبوب و مشخصات رایج آن‌ها است.

مادربردها در اندازه های متفاوتی تولید می‌شوند، به این معنی که شما در ساخت رایانه شخصی برای جا دادن آن در محیط خود انعطاف پذیری دارید. اگر فضای زیادی دارید، ممکن است بخواهید از یک کیس با اندازه کامل استفاده کنید، در حالی که اگر در حال ساخت یک رایانه شخصی برای سینمای خانگی (HTPC) هستید که زیر تلویزیون اتاق خانواده شما قرار می گیرد، احتمالاً یک کیس بسیار کوچکتر نیاز خواهید داشت.

به همین دلیل است که مادربردها در اندازه‌ها یا فرم‌های مختلفی تولید می‌شوند و این استانداردها نه تنها اندازه مادربرد را تعیین می‌کنند، بلکه تعداد اجزای مختلفی را که از آن پشتیبانی می‌شود را نیز مشخص می‌کنند، البته به طور کلی، هرچه اندازه فیزیکی مادربرد بزرگتر باشد، اجزای بیشتری را پشتیبانی می کند. همه کیس ها از همه‌ی فرم فاکتورهای مادربرد پشتیبانی نمی کنند، بنابراین باید مطمئن شوید که مادربرد و کیس شما مطابقت دارند.

بزرگترین فرم فاکتور درحال حاضر E-ATX و پس از آن ATX است. سپس Micro-ATX وجود دارد که چند اینچ کوچکتر است و چند شکاف را حذف می کند. همچنین ممکن است ویژگی های کمتری داشته باشد.

• E-ATX برای مادربردهای سطح بالا استفاده می شود و معمولاً فقط برای علاقه مندان در بزرگترین رایانه های شخصی مفید است. برای قرار دادن آن به یک کیس بزرگ نیاز دارید، اما به نوبه خود، پورت ها و اسلات های توسعه بیشتری دریافت می کنید.
• ATX فاکتور فرم استاندارد است، اگرچه Micro-ATX نیز نسبتاً محبوب است.
• Mini-ITX برای رایانه های شخصی کوچک استفاده می شود. این رایانه‌ها فضای کمتری را اشغال می‌کنند در حالی که هنوز می‌توانند اجزای با اندازه سنتی را در خود جای دهند. با این حال، هرچه آنها را قوی تر کنید، به دلیل فضای محدود، ممکن است از مشکلات حرارتی بیشتر رنج ببرند.

هنگامی که به یک فاکتور فرم می پردازید، به اندازه کیس خود و انواع قطعاتی که می خواهید در رایانه شخصی خود قرار دهید فکر کنید. اگر به دنبال ساخت رایانه‌ رده بالا هستید که جدیدترین سخت‌افزارها را ساپورت کند، احتمالاً بهتر است از ATX استفاده کنید. این نوع مادربرد همچنین اسلات های توسعه بیشتری را در اختیار شما قرار می دهد و  به خوبی در یک کیس جا می‌شود. این به نوبه خود به این معنی است که اجزای شما فضای بیشتری برای تنفس خواهند داشت که موضوع بسیار مهمی است، زیرا زمانی که یکی از بهترین کارت‌های گرافیک را داشته باشید، حرارت می‌تواند به یک مشکل جدی تبدیل شود.

در مورد کارت‌های گرافیک، یک نکته دیگر را باید در هنگام انتخاب فرم فاکتور در نظر داشته باشید – اینکه پردازنده گرافیکی رویایی شما چند اسلات را اشغال می‌کند. کارت گرافیک های بزرگ مانند RTX 4090 می‌توانند چهار اسلات یا حتی 4.5 اسلات را اشغال کنند، اما گزینه‌های نه چندان بزرگ مانند RX 7600 دو اسلات را اشغال کرده و تقریباً به فضای زیادی نیاز ندارند.

اگر چه یک RTX 4090 می تواند در داخل یک ساخت Mini-ITX قرار بگیرد، اما نه تنها خنده دار به نظر می رسد، بلکه ممکن است در مورد سیستم خنک کننده‌ی آن نیز مشکلات زیادی داشته باشد. به طور کلی، پردازنده‌های گرافیکی قدرتمند در E-ATX، ATX یا Micro-ATX بهترین شرایط را دارند.

این مشخصات به عنوان رهنمودهای کلی برای فرم فاکتور‌های مادربرد رایج عرضه شده‌اند. فرم فاکتور‌های دیگر نیز وجود دارند که قابلیت‌هایشان متفاوت است. مهمترین امر انتخاب این است که ابتدا تعیین کنید که کامپیوتر با چه اندازه‌ای می‌خواهید اسمبل کنید، سپس فرم فاکتور مادربرد را انتخاب کنید که بهترین تطابق را با نیازهای شما داشته باشد.

بیشتر بخوانید: بهترین مادربرد ایسوس؛ معرفی بهترین‌ها

5. گزینه های گسترش مادربرد یا PCIe

مادربردها می توانند علاوه بر پردازنده‌ها، اجزای مختلفی از جمله کارت گرافیک، کارت صدا، کارت شبکه، دستگاه های ذخیره سازی و اتصالات و تعداد زیادی دیگر را به یکدیگر متصل کنند. در طول سال‌ها انواع پورت‌های توسعه وجود داشته است، اما خوشبختانه همه چیز بسیار ساده‌تر شده است. امروزه، شما در درجه اول با پورت های Peripheral Component Interconnect Express (PCIe) سروکار خواهید داشت، البته برخی از مادربردها همچنین دارای اسلات PCI برای دستگاه های قدیمی تر هستند.

PCIe مهم‌ترین پورتی است که امروزه برای اتصال بیشتر قطعات از آن استفاده می‌شود. چهار اندازه اسلات PCIe وجود دارد و آخرین استاندارد مورد استفاده رایج PCIe 4.0 است که بر روی آخرین بردهای سازگار Ryzen و Alder Lake اینتل موجود است. این چهار اندازه هم توان اتصال و هم اندازه آن قطعه‌‎ی که باید به مادربرد متصل شود را دیکته می‌کنند به این معنی که باید مطمئن شوید که شکاف‌های توسعه کافی دارید و اندازه‌های مناسبی برای پشتیبانی از تمام نیازهای فعلی و آینده شما دارند.

چهار اندازه اسلات x1، x4، x8 و x16 هستند که x4 و x16 رایج‌ترین آنها هستند. مادربردها بر اساس تعداد اسلات ها و همچنین محل قرارگیری آنها بسیار متفاوت هستند. باید مطمئن شوید که اسلات‌های کافی دارید و فضای کافی در اطراف آن‌ها برای جا دادن همه اجزای مورد نیاز شما وجود دارد.

بیشتر بخوانید: مقایسه مادربرد ایسوس و ام اس آی؛ رقابت قدیمی و جذاب

6. شکاف های اتصال مادربرد

مادربردها دارای یک دسته اسلات هستند که باید با آن ها آشنا شوید. اول از همه، مادربرد دیکته می‌کند که مثلاً چه تعداد از حافظه‌های رم را می‌توانید استفاده کنید و مانند پردازنده، شما را در انتخاب بین حافظه‌های DDR4 و DDR5 قفل می‌کند.

اگرچه حافظه های رم DDR5 هنوز گران‌تر هستند، همه چیز به تدریج تغییر می‌کند و به مرور زمان قیمت آن کاهش پیدا می‌کند، بنابراین اگر تصمیم به خرید یک مادربرد دارید باید به خاطر داشته باشید که خرید یک مادربرد DDR4 به این معنی است که نمی‌توانید بدون تعویض آن را در آینده ارتقا دهید.

وقتی صحبت از اسلات های PCIe می شود، نکته دیگری که باید در نظر داشت این است که مادربرد شما از چه نسلی از PCIe پشتیبانی می کند. اگرچه PCIe 5.0 در حال حاضر در دسترس هست، اما SSD ها و سایر قطعاتی که از آن پشتیبانی می کنند کم هستند، بنابراین هدف اصلی PCIe 4.0 است. از سوی دیگر PCIe 3.0 به تدریج در حال تبدیل شدن به فناوری قدیمی است، اگرچه هنوز آن را به عنوان گزینه اصلی در قطعات قدیمی تر و مقرون به صرفه می‌بینید.

اکثر مردم واقعاً به دو تا چهار اسلات رم نیاز دارند، زیرا بهتر است از یک ماژول رم برای تمام حافظه خود استفاده نکنید و به جای آن از رم دو کاناله استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: تفاوت سری های مادربرد ایسوس + بررسی سری های مختلف

7. گزینه های ذخیره سازی

در حال حاضر، کاربران با انتخاب بین درایوهای دیسک سخت (HDD) با صفحات چرخان که داده‌ها را ذخیره می‌کنند و درایوهای حالت جامد (SSD) که از حافظه فلش بسیار سریع‌تر استفاده می‌کنند، روبرو هستند.

هارد دیسک‌ها معمولاً ظرفیت‌های ذخیره‌سازی بزرگ‌تری را با هزینه کمتر ارائه می‌کنند، در حالی که SSD‌ها، هرچند گران‌تر، سرعت بیشتری را ارائه می‌کنند و آنها را برای نگهداری سیستم‌عامل و برنامه‌های کاربردی ایده‌آل می‌سازد. از نظر فضای ذخیره‌سازی، یک SSD M.2 یک نیاز فوق‌العاده برای هر رایانه شخصی است و ممکن است بخواهید از SSD برای نیازهای ذخیره‌سازی خود نیز استفاده کنید.

هنگام خرید مادربرد، بسیار مهم است که کانکتورهای ذخیره سازی مختلفی را برای قرار دادن دستگاه های ذخیره سازی در رایانه شخصی خود در نظر بگیرید. این کانکتورها انواع مختلف اتصال و تعداد اتصالات ارائه شده برای افزایش فضای ذخیره سازی رایانه شما را در بر می گیرند. برخی از اتصالات داخلی هستند، در حالی که برخی دیگر خارجی هستند.

• اتصال SATA: امروزه اتصال رایج ذخیره سازی، ATA سریال (SATA) است که در حال حاضر در سومین نسل آن، معروف به SATA 3.0 است. SATA 3.0 از سرعت انتقال حداکثر شش گیگابیت در ثانیه (Gb/s) پشتیبانی می کند، سرعت خواندن و نوشتن تا 600 مگابایت در ثانیه (MB/s) برای SATA SSD و معمولاً کمتر از 150 مگابایت بر ثانیه برای هارد دیسک ها

هر دو هارد دیسک و SSD با اتصالات SATA 3.0 در دسترس هستند و مادربردها عموما دارای چندین پورت SATA هستند. تغییراتی از SATA 3.X وجود دارد که سرعت‌های سریع‌تر و اتصالات کمی متفاوت را ارائه می‌دهد، مانند نسخه SATA 3.2 که از فرم فاکتور M.2 استفاده می‌کند.

• اتصال NVMe: یک نوع اتصال ذخیره‌سازی رایج‌تر NVM Express (NVMe) است که از طریق گذرگاه PCIe متصل می‌شود. این پروتکل جدیدتر پهنای باند بالاتر، مصرف انرژی کمتر، کاهش تاخیر و مزایای دیگر را فراهم می کند. SSD های مدرن NVMe می توانند به سرعت تئوری بیش از 3 گیگابایت بر ثانیه خواندن و 1.5 گیگابایت در ثانیه دست یابند. SSD های NVMe به دو شکل موجود هستند: کارت هایی که به اسلات های PCIe متصل می شوند و نسخه های فشرده طراحی شده برای اتصالات M.2 در نظر گرفته شده‌اند.

مانند بسیاری از اجزایی که در این راهنمای خرید مادربرد توضیح داده شده است، انتخاب فضای ذخیره سازی مناسب شامل در نظر گرفتن عوامل متعددی است. یک استراتژی رایج خرید یک SSD نسبتاً کوچک برای سیستم عامل و برنامه‌ها است که عملکرد کلی را به طور قابل توجهی بهبود می‌بخشد و سپس هارد دیسک‌های بزرگ‌تر برای ذخیره‌سازی حجم وسیعی از داده‌ها مانند عکس‌ها و فیلم‌ها.

صرف نظر از انتخاب فضای ذخیره سازی، اطمینان از اینکه مادربرد شما نیازهای فعلی و آینده شما را برآورده می کند بسیار مهم است. این شامل بررسی دقیق مشخصات یک مادربرد برای تأیید توانایی آن برای قرار دادن تمام فضای ذخیره‌سازی مورد نیاز شما در آینده است. به خاطر داشته باشید که در صورت لزوم می توانید از دستگاه های ذخیره سازی خارجی نیز استفاده کنید، به خصوص برای داده هایی که باید قابل حمل باشند.

بیشتر بخوانید: بهترین هارد اکسترنال بازار کدام است؟

7. امکانات اضافی

مواردی مانند پشتیبانی از وای فای و بلوتوث به مادربردهای نسل جدید اضافه شده و انتخاب مادربردی با این ویژگی‌ها اختیاری است، زیرا قیمت مادربرد را افزایش می دهند. داشتن آنها خوب است، اما می توانند بعدا اضافه شوند. شایان ذکر است که مادربرد شما به احتمال زیاد دارای کارت صدای داخلی خواهد بود و این صدا برای تقریباً همه افراد به جز علاقه‌مندان به صدا و حرفه‌ای ها کافی است.

مجموعه ای از ویژگی های اضافی مانند پشتیبانی از اورکلاک گسترده، نظارت بر دما بهبود یافته، ساختار فوق العاده بادوام و غیره وجود دارد. بیشتر اینها ارزش پرداخت پول اضافی را ندارند. با این حال، یکی از ویژگی هایی که ما به علاقه مندان توصیه می کنیم در نظر بگیرند، مدیریت فعال فن است. مادربردی که UEFI یا نرم افزار کنترل سرعت فن را ارائه می دهد، می تواند با کاهش سرعت فن در زمانی که سیستم شما بیکار است، سیستم شما را کم مصرفتر و آرام‌تر کند.

8. آینده نگری در راهنمای خرید مادربرد

نکته دیگری که باید در نظر بگیرید این است که حتما در انتخاب مادربرد آینده را در نظر بگیرید. همانطور که در سراسر این مقاله با عنوان راهنمای خرید مادربرد ذکر شد، انتخاب مادربرد اساساً به معنی قفل یا محدود کردن کل رایانه در نسل خاصی از پردازنده ها و سایر اجزاء است.

در مورد AMD، پلتفرم قبلی آن یعنی AM4، بیش از پنج سال دوام آورد. اما اکنون که AMD به سمت AM5 رفته و حالا افرادی که هنوز برد قدیمی‌تر دارند نمی‌توانند از نسل جدید قطعات مبتنی بر AM5 استفاده کنند.

اینتل معمولاً سوکت خود را در فاصله های زمانی کمتری تغییر می دهد. اگرچه سوکت LGA1700 شامل دو نسل است، اما هر دو به‌سرعت در سال 2021 و 2022 عرضه شدند. شایعات حاکی از آن است که پردازنده‌های نسل بعدی اینتل به سوکت جدیدی سوئیچ می‌کنند.

این نکته را فراموش نکنید که تعویض یک مادربرد تا حدود زیادی به معنی تغییر کل سیستم است، زیرا باید بررسی کنید که آیا پس از تعویض پردازنده، همه اجزا در یک راستا قرار دارند یا خیر. مواردی مانند اندازه کیس، منبع تغذیه، راه حل خنک کننده، پورت ها و اسلات ها بار دیگر وارد عمل خواهند شد. به همین دلیل توصیه کنیم به‌جای گزینه‌های قدیمی‌تر از AM5 و LGA1700 استفاده کنید، البته این کاملاً به بودجه و نیازهای سخت افزاری شما بستگی دارد.

بیشتر بخوانید: بهترین مادربردهای گیمینگ از برندهای اینتل و AMD

جمع بندی

همانطور که مشخص کرده ایم، مادربردها بسیار متنوع هستند. برخی ساده هستند و به عنوان نقطه شروع برای رایانه شما کار می کنند، در حالی که برخی دیگر سطح بالایی دارند و مجموعه ای از ویژگی ها را به تنهایی ارائه می دهند. فقط شما می دانید که در نهایت به چه چیزی برای رایانه شخصی خود نیاز دارید.

شما لزوماً برای اجرای یک رایانه بازی میان رده به بهترین مادربرد بازار نیاز ندارید. افرادی که باید روی بردهای رده بالا سرمایه گذاری کنند کسانی هستند که بودجه زیادی دارند و به اسلات اضافی، تنظیمات برق و پشتیبانی اورکلاک نیاز دارند که سازندگان محتوا یا گیمرهای سطح بالا هستند.

شما می‌توانید برای خرید و خواندن مقاله‌های بیشتر به فروشگاه مقداد آی تی و مجله مقداد آی تی مراجعه کنید.

منبع: newegg.com